Spis treści:

1. Bulimia nervosa – czym jest żarłoczność psychiczna?
2. Anoreksja i bulimia – czym się różnią?
3. Gdzie szukać przyczyn zanurzenia?
4. Bulimia – objawy, problemy współistniejące i konsekwencje zaburzenia odżywiania.
5. ,,Nie potrafię przestać. Czy ktoś może mi pomóc?’’ - leczenie bulimii i rokowania.

BULIMIA NERVOSA – CZYM JEST ŻARŁOCZNOŚĆ PSYCHICZNA?

Bulimia nervosa przejawia się nawracającym poczuciem przymusu jedzenia, a w jego konsekwencji całkowitą utratą kontroli nad procesem spożywania pokarmów. Ataki bulimii mogą manifestować się na dwa sposoby:

1. Całościowe pochłonięcie ogromnej ilości wysokokalorycznych produktów spożywczych.
2. Planowanie i organizowanie tak zwanych ,,sesji jedzeniowych’’, które przerywane są wywoływaniem wymiotów i przeczyszczaniem się.

Bulimia to przewlekłe zaburzenie. Nie jest to jednorazowy lub rzadko występujący epizod. To nawracające cykle (nawet kilkanaście razy w miesiącu), w których następuje kompulsywne objadanie się. Po każdym epizodzie pojawiają się poczucie wstydu i potrzeba kompensacji. Chory prowokuje wymioty lub narzuca sobie restrykcyjną dietę oczyszczającą, a więc tak zwaną głodówkę. Towarzyszą temu intensywne ćwiczenia fizyczne, aby poczuć ulgę i usprawiedliwienie.

Niepohamowany apetyt, żarłoczność i wręcz ,,rzucanie się’’ na jedzenie najczęściej nie odbywa się w obecności innych osób. W czasie ataku objadania się chory szybko, w samotności i bardzo niedokładnie zjada niewyobrażalną dla przeciętnego osobnika ilość różnego jedzenia. Może to być niedogotowany, zamrożony, niewystudzony, a nawet nadpsuty pokarm.

Niektóre osoby starannie przygotowują się do wspomnianych wyżej sesji jedzeniowych i zbliżającego się ataku jedzenia. Wówczas osoba kupuje duże ilości produktów o wysokiej zawartości kalorii. Skupia się też na formie i konsystencji produktów żywieniowych. Muszą być łatwe do połknięcia i równie łatwe do usunięcia z żołądka. Bardzo często chory posiada ogromną wiedzę na temat ilości kalorii w danym produkcie. Zapytany o kaloryczność konkretnego dania na talerzu, z łatwością i przede wszystkim trafnie poda przybliżoną ilość kalorii wszystkich produktów. Zakupy spożywcze nigdy nie leżą w widocznym miejscu (np. w kuchni czy w lodówce). Są chowane przed pozostałymi członkami rodziny. Bulimicy najczęściej planują objadanie się w nocy lub w ciągu dnia, kiedy w domu nie ma innych osób.

ANOREKSJA I BULIMIA – CZYM SIĘ RÓŻNIĄ?

Zdecydowanie wspólnym mianownikiem w przypadku obu tych zaburzeń odżywiania się, jest obsesyjne (chorobliwe) koncentrowanie się na własnym ciele. Jednak w przypadku anoreksji osoba przewlekle chora nie doświadcza epizodów nadmiernego objadania się i oczyszczania żołądka poprzez prowokowanie wymiotów. Chory na anoreksję odczuwa raczej wstręt i odrzucenie od pokarmów. Poczucie przymusu jedzenia zastąpione jest poczuciem przymusu niejedzenia. Dodatkowo w przeciwieństwie do osób cierpiących na anoreksję, osoby z bulimią mają najczęściej prawidłową masę ciała.
 

GDZIE SZUKAĆ PRZYCZYN ZABURZENIA?

Problemy odżywiania to ogromny problem współczesnego społeczeństwa. Czynniki społeczno – kulturowe bez wątpienia mają ogromny wpływ na narastający problem zaburzeń odżywiania w kulturze europejskiej. W ostatnich latach w popularnych mediach społecznościowych i środowiskach młodzieżowych obserwujemy nacisk i promowanie osób o nieskazitelnych kształtach. Dostępne właściwie już dla wszystkich filtry, Photoshop i nakładki zacierające rzeczywistość to duża presja i nieustanne dążenie do bycia ideałem. Promowane na potęgę ,,wykrzywione’’ wzorce urody i nacisk na posiadanie szczupłej, wysportowanej sylwetki z pewnością wpływają na pojawianie się zaburzonego obrazu własnego ciała, szczególnie u osób w wieku dojrzewania. Naturalne (,,nieidealne’’) kształty ciała, a nawet rysy twarzy mogą być teraz bez problemu zmienione przez specjalistów z dziedziny kosmetologii i chirurgii plastycznej, na takie, które są popularyzowane w społeczeństwie i definiowane jako symbol piękna i pożądania.

Wśród innych możliwych przyczyn powstania żarłoczności psychicznej możemy wymienić czynniki:

• genetyczne – występowanie u członka rodziny lub bliskich krewnych zaburzeń odżywiania (w tym otyłości) lub zaburzeń psychicznych;
• środowisko rodzinne – nieprawidłowy model funkcjonowania rodziny, kształtowanie złych nawyków żywieniowych, problemy nadużywania alkoholu w rodzinie, przemoc oraz agresja fizyczna i psychiczna w rodzinie, przekazywanie nieprawidłowych wzorców, nieprawidłowa kontrola rodzicielska lub jej brak, obsesyjne koncentrowanie się na idealnej wadze i wyglądzie dziecka;
• indywidualne (osobowościowe) – podatność na stres, impulsywność, chwiejność emocjonalna, zaburzenia nastroju itp.

Nierzadko osoba borykająca się w przeszłości z anoreksją ,,przechodzi’’ na inne zaburzenie odżywiania się. Nie jest to regułą, ale należy wziąć pod uwagę, że istnieje prawdopodobieństwo, iż leczona wcześniej anoreksja zostanie zastąpiona bulimią.

BULIMIA – OBJAWY, PROBLEMY WSPÓŁISTNIEJĄCE I KONSEKWENCJE ZABURZENIA ODŻYWIANIA

W naszym społeczeństwie utarło się przeświadczenie, iż osobę z problemami odżywiania cechuje bardzo niska masa ciała lub wprost przeciwnie – widoczna nadwaga. A tymczasem gdzieś pośrodku są osoby, które pomimo ,,normalnej’’ sylwetki mieszczącej się w medycznej tabeli prawidłowego przyrostu wagi cierpią na poważne zaburzenie odżywiania.

NAJCZĘSTSZE OBJAWY I SKUTKI ŻARŁOCZNOŚCI PSYCHICZNEJ

• Jedzenie ogromnej ilości produktów spożywczych (wysokoenergetycznych), a w konsekwencji zachowanie przeczyszczające (samodzielne prowokowanie wymiotów, korzystanie z leków i środków przeczyszczających, wprowadzenie głodówki i ćwiczeń fizycznych z jednoczesnym stosowaniem substancji hamujących łaknienie).
• Obsesyjne odczuwanie przymusu jedzenia (,,wilczy apetyt’’).
• Preferowanie jedzenia w samotności, w porze nocnej lub w ukryciu (izolowanie się lub maksymalne unikanie wspólnych posiłków z bliskimi w domu lub na zewnątrz).
• Chorobliwe skupianie się na swoim ciele, kształcie, wyglądzie i wadze (głęboko zakorzeniony krytycyzm wobec swojego wyglądu).
• Skrupulatne liczenie kalorii podczas wszystkich posiłków i zakupów.
• Frustracja, niezadowolenie z siebie, poczucie nieszczęścia, niska samoocena.
• Nieustanna obawa lub chorobliwy strach przed zwiększeniem masy ciała i otyłością.
• Objaw Russella, a więc charakterystyczne blizny znajdujące się na grzbietowej powierzchni palców, powstałe w wyniku systematycznego prowokowania odruchu wymiotnego.
• Inne objawy fizyczne: nadmierne zmęczenie, bóle głowy, senność, apatyczność, skurcze łydek, problemy z uzębieniem (próchnica, uszkodzenie szkliwa, nalot i kamień na zębach, zapalenie dziąseł), odwodnienie, szybko zmieniająca się masa ciała, zawroty głowy, chrypa, uczucie palenia (pieczenia) w gardle, zapalenie lub obrzęk ślinianek, pęknięte naczynka w okolicach oczu i policzków, nadżerki w gardle, przełyku i żołądku, zapalenie trzustki, refluks, arytmia serca, zaburzenia miesiączkowania (niepłodność), osteoporoza.
  
   

W przypadku bulimii często możemy zaobserwować inne problemy współistniejące w postaci zaburzeń psychicznych. Wśród najczęściej diagnozowanych dodatkowych dolegliwości u pacjentów wymienia się między innymi: depresję, zaburzenia lękowe (fobie), spowolnienie psychoruchowe, kleptomanię oraz zaburzenia osobowości. Dodatkowo osoby z żarłocznością psychiczną są podatne na różnego rodzaju niebezpieczne uzależnienia (np. alkoholizm, lekomania, narkomania, pracoholizm, uzależnienie od ćwiczeń fizycznych).

,,NIE POTRAFIĘ PRZESTAĆ. CZY KTOŚ MOŻE MI POMÓC?’’ – LECZENIE BULIMII I ROKOWANIA.

Zwlekanie z decyzją o wsparciu specjalisty oraz łudzenie się, że możliwe jest samodzielne wyjście z choroby wcześniej czy później zostaną przerwane przez ,,wołanie ciała’’ o pomoc. Pojawiające się z czasem liczne powikłania somatyczne zmuszą osobę cierpiącą na bulimię do szukania specjalistycznego wsparcia. Z czego wynika tak częste odwlekanie decyzji o leczeniu? Osoba chora zdaje sobie sprawę z problemu. Potrafi nazwać swoje zaburzenie i często wie, jakie mogą być (lub są) jego konsekwencje. Niestety jednocześnie jest przekonana, że możliwe jest samodzielne kontrolowanie epizodów objadania się i stopniowe ich minimalizowanie. ,,To był ostatni raz’’ – to zdanie powtarzane jak mantra po każdym prowokowaniu wymiotów oddala osobę od terapii.
 

Dodatkowo pamiętajmy, że bulimia jest to zaburzenie odżywiania, które trudno dostrzec, ponieważ osoba chora często utrzymuje prawidłową masę ciała. Nawet najbliższa rodzina przez długi czas może nie zauważyć narastającego z każdym tygodniem problemu.

W leczeniu bulimii główną rolę odgrywają działania terapeutyczne i wsparcie bliskich. W procesie leczenia mogą być wdrożone różne rodzaje psychoterapii, ale zdecydowanie za najskuteczniejszą metodę terapeutyczną w tym przypadku uznaje się psychoterapię poznawczo – behawioralną z możliwym jednoczesnym wsparciem specjalistów z zakresu psychologii, psychiatrii i dietetyki.

Źródła:
Komorowska-Szczepańska W., Hansdorfer-Korzon R., Barna M., Plata A., Podgórska M., Bulimia psychiczna jako problem interdyscyplinarny, Żywienie a środowisko pod red. M. Podgórskiej, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zarządzania, Gdańsk 2016
Ziółkowska B., Mroczkowska D., Bulimia od A do Z. Kompendium wiedzy dla rodziców, nauczycieli i wychowawców, Wydawnictwo Naukowe Difin, Warszawa 2010
wikipedia.pl, Objaw Russella, https://pl.wikipedia.org/wiki/Objaw_Russella, dostęp 15.12.2021